We współczesnym świecie wielu rzeczy nie trzeba wykonywać osobiście. Rozwój technologii sprawił, że liczne obowiązki mogą być powierzane osobom trzecim lub zlecane podwykonawcom. Dotyczy to także czynności o charakterze prawnym – w tym wypadku można delegować sprawy urzędowe innym osobom, nadając im odpowiednie uprawnienia. Służy do tego instytucja pełnomocnictwa. Jest specjalnie zaprojektowany dokument, w którym dana osoba oddaje zaufanemu współpracownikowi prawo do wyręczenia jej w pewnych czynnościach prawnych. Daje jej również możliwość reprezentowania jej w sądzie, w banku lub w urzędzie.
Na czym polega pełnomocnictwo?
Pełnomocnictwo to upoważnienie do załatwienia spraw. Nie można go traktować jak umowy, ale jak jednostronne działanie w imieniu i na rzecz mocodawcy. To działanie może dotyczyć mniej lub bardziej złożonych problemów – odebrania emerytury na poczcie, sprzedaży nieruchomości czy reprezentowania danej osoby w sądzie na rozprawie.
Pełnomocnik może wykonywać wąski zakres czynności prawnych, do których został upoważniony na podstawie pisemnego zobowiązania. W świetle prawa jest on przedstawicielem osoby, która wystawia pełnomocnictwo i którą zastępuje.
Jaka osoba może zostać pełnomocnikiem?
Kodeks cywilny zawiera wskazówki, które musi spełnić dana osoba, aby zostać pełnomocnikiem. Jedynym warunkiem, aby pełnić tę funkcję, jest posiadanie części zdolności do czynności prawnych (art.100 Kodeksu Cywilnego – K.C.). Nie ma natomiast mowy o wieku potencjalnego pełnomocnika, chociaż można domniemywać, że powinna to być osoba, która będzie zdolna do wzięcia odpowiedzialności za pełnomocnictwo.
Nie istnieją również żadne kryteria ani przeciwskazania, aby powołanie na pełnomocnika uzależniać od statusu majątkowego, stopnia pokrewieństwa, wykształcenia czy powinowactwa. Co do zasady upoważnienie, np. do odbioru listu poleconego z sądu, może dostać każdy, kto wzbudza zaufanie mocodawcy i spełnia jego oczekiwania.
To, jak napisać pełnomocnictwo, zależy przede wszystkim od jego charakteru i rodzaju. Jeśli nie jest ono sporządzane w formie ustnej, lecz papierowej, to powinno zawierać dane osobowe mocodawcy i pełnomocnika, miejsce i datę sporządzenia tego dokumentu. Do tego należy dodać zakres upoważnienia, czyli czynności, które mają być wykonane na rzecz mocodawcy i podpisy obydwu stron, które biorą udział w pełnomocnictwie.
Najważniejsze rodzaje pełnomocnictwa
Wśród najważniejszych typów upoważnień można wymienić 3 zasadnicze rodzaje — pełnomocnictwo ogólne, pełnomocnictwo szczególne oraz rodzajowe. Każde z nich jest używane w zależności do zaistniałych okoliczności. Dają one również zupełnie inne uprawnienia i zakres kompetencji pod względem prawnym.
Pełnomocnictwo ogólne
Jest to najprostsza forma umocowania, która nie potrzebuje określonej formy. Może występować w formie notatki spisanej na zwykłej kartce papieru z treścią zawierającą zakres czynności. Jeśli ta forma dotyczy spraw urzędowych, to powinna też zawierać takie dane jak PESEL zarówno osoby upoważnionej, jak i upoważniającej.
Pełnomocnictwo ogólne zostało przewidziane dla osób fizycznych. Dlatego wzór takiego pisma można odnieść do bardzo różnych instytucji, urzędów lub innych osób fizycznych. Zgodnie z artykułami 98 i 99 K.C. takie upoważnienie powinno być udzielone na piśmie pod prawnym rygorem nieważności. Obejmuje ono czynności wykonywane w zakresie umocowania dla tzw. zwykłego zarządu.
Pełnomocnictwo notarialne
Upoważnienie notarialne jest nazywane także pełnomocnictwem szczególnym, ponieważ daje prawo do wykonania pewnej określonej czynności. To może być sprzedaż mieszkania bądź samochodu, która ma charakter jednokrotny. W przypadku tego rodzaju pełnomocnictwa, powinno mieć ono formę określoną przez daną czynność, czyli jeśli umowa sprzedaży ma formę pisemną, to tak samo będzie z pełnomocnictwem.
Pełnomocnictwo notarialne ma już bardziej sformalizowany wzór, ponieważ dotyczy bardzo szczegółowej materii prawnej. Może dotyczyć spraw w zakresie prawa wieczystego użytkowania, ustanowienia współwłasności lub rozporządza prawem własności. Ta forma pełnomocnictwa musi być przygotowana przez notariusza. Przy jej sporządzaniu również należy dokładnie wskazać dane osobowe stron tej czynności, numery PESEL, ale także jasno określone czynności, jakie wykonuje pełnomocnik.
Pełnomocnictwo rodzajowe
Jest to taki typ upoważnienia, którego zakres przekracza możliwości zwykłego zarządu, więc w tym wypadku należy określić jego rodzaj. Czynności wykonywane w tego typu pełnomocnictwie mogą mieć charakter powtarzalny – jak np. comiesięczne odbieranie emerytury za osobę uposażoną. Są to także działania, które wykraczają poza zwykły odbiór korespondencji pocztowej i mogą wiązać się ze sprawami finansowymi. Przykładem może być upoważnienie do konta, w którym właściciel rachunku daje upoważnienie inne osobie do wypłaty określonej kwoty pieniędzy.
W ten sposób można przykładowo zbywać udziały w spółce z o.o., brać udział w sprzedaży przedsiębiorstwa lub w licytacji. Jest to przydatne przy delegowaniu osób trzecich do reprezentowania interesów dużych podmiotów i odbywa się w formie pisemnej. Wymaga również podania informacji na temat osób fizycznych reprezentujących mocodawcę (PESEL) oraz opisanie kompetencji, które przysługują upoważnionej osobie.
Jaki jest okres obowiązywania pełnomocnictwa?
Niezależnie, czy pełnomocnictwo zostało wystawione dla członka rodziny lub dla kogoś innego, zawsze może zostać odwołane. Zgodnie z artykułem 101 K. C. osoba, która udziela osobie trzeciej pełnomocnictwo, może je w każdej chwili unieważnić, chyba, że wcześniej zastrzegła, że zrzeka się takiego odwołania.
Kolejnym aspektem obowiązywania pełnomocnictwa jest jego automatyczne wygaśnięcie w przypadku śmierci pełnomocnika lub mocodawcy. Jednocześnie w upoważnieniu może znaleźć się zastrzeżenie na wypadek, gdyby wystąpiło takie zdarzenie. Po ustaniu pełnomocnictwa osoba, która reprezentowała interesy mocodawcy powinna zwrócić mu wszystkie dokumenty dotyczące tego upoważnienia lub będące jego przedmiotem. Zgodnie z artykułem 102 K.C. może to być w postaci poświadczonego odpisu dokumentów.
