System podatkowy w Polsce jest uznawany za jeden z najbardziej skomplikowanych w Europie. Dlatego pilnowanie różnych terminów składania dokumentów i wywiązywanie się z obowiązków podatnika jest kłopotliwe. Sytuację dodatkowo utrudnia fakt, że prawo podatkowe w naszym kraju jest często nowelizowane i należy śledzić wszelkie zmiany. Jednak nie zawsze jest to możliwe. Czy istnieje sposób, aby uniknąć kary w przypadku, gdy nie dopełniliśmy obowiązku względem instytucji podatkowej?
Co to jest czynny żal?
Instytucja czynnego żalu została stworzona, aby dać szansę podatnikowi na uregulowanie wszystkich zobowiązań bez konsekwencji. Jest najbardziej przydatna, gdy podatnik zapomniał złożyć deklarację lub nie zapłacił podatku w odpowiednim terminie. Czynny żal to inaczej zawiadomienie Urzędu Skarbowego lub Urzędu Celno – Skarbowego o niedopełnieniu obowiązków. Odnosi się do sytuacji, gdy płatnik popełnił wykroczenie karno – skarbowe, a nawet przestępstwo.
Warunkiem skuteczności czynnego żalu jest jego złożenie, zanim organ kontrolny dowie się o popełnieniu zabronionego czynu. Chodzi tu o czynności kontrolne Urzędu Skarbowego, które mogą doprowadzić do sytuacji, gdy urzędnicy wejdą w posiadanie dowodów obciążających podatnika. Kolejnym zastrzeżeniem jest uregulowanie wszelkich należności wobec instytucji państwowej, które nie zostały jeszcze opłacone lub wskazanie terminu, gdy zostanie to naprawione.
W wyjątkowych sytuacjach możliwe jest złożenie czynnego żalu, gdy Urząd Skarbowy rozpoczął czynności kontrolne. Jest tak w przypadku, gdy ten organ nie dostarczył podstaw do wszczęcia postępowania w kwestii czynu zabronionego.
W jakich przypadkach czynny żal jest uzasadniony?
Czynny żal dotyczy czynów zabronionych – taka informacja i uzasadnienie są we wzorach pism do Urzędu Skarbowego, istnieją też liczne przykłady takich czynów. Należą do nich:
- brak płatności podatku lub wykonanie tej płatności po terminie,
- złożenie deklaracji PIT po terminie,
- niezapłacenie podatku lub wybranie nieodpowiedniego formularza,
- korzystanie ze stawki VAT, która nie ma uzasadnienia w przypadku danego podatnika,
- błędne prowadzenie księgi rachunkowej,
Wśród działań, które można uznać za zabronione jest także ukrycie przychodów, rozliczenie kosztów niezgodnie z interpretacją podatkową lub wyłudzenie zwrotu podatku VAT. Do takich czynów należy również zgłoszenie darowizny po terminie – w tej sytuacji czynny żal gwarantuje podatnikowi pełną ochronę przed konsekwencjami.
W jaki sposób można złożyć czynny żal w 2023?
Jeśli podatnik zorientuje się, że wysłał źle wypełniony PIT lub spóźnił się z terminem, to może złożyć czynny żal na 3 różne sposoby. Wśród nich można wyróżnić:
- wysłanie dokumentu w formie pisemnej na adres właściwego Urzędu Skarbowego,
- wysłanie e- Deklaracji,
- skorzystanie z e-Urzędu Skarbowego.
Jeśli podatnik chce złożyć dokument elektronicznie, to będzie musiał skorzystać z e-podpisu lub z Profilu Zaufanego. Czynny żal można też wysłać za pośrednictwem platformy e-PUAP.
Jak wygląda przykład złożenia czynnego żalu?
Korzystając z elektronicznej formy pośrednictwa w przekazywaniu czynnego żalu, warto skorzystać z gotowej instrukcji, która ułatwi cały proces. Można to zrobić w serwisie urzadskarbowy.gov.pl, a także poprzez aplikację mObywatel. Po zalogowaniu do jednego z tych źródeł komunikacji należy wykonać poniższe kroki:
- Wybrać opcję “Złóż dokument”,
- Z dostępnej listy zaznaczyć “Zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego – czynny żal”,
- Wypełnić formularz, w którym trzeba dokładnie opisać swoją sytuację i podać przyczynę jej wystąpienia,
- Wykazać, że zabroniony czyn został już naprawiony lub wskazać termin uregulowania podatku tudzież złożenia poprawnej deklaracji.
W dokumencie podatnik podaje swoje dane osobowe – imię, nazwisko oraz PESEL. Jeśli problem dotyczy właściciela firmy, to jest on zobowiązany do podania numeru NIP i danych adresowych prowadzonego przedsiębiorstwa. Wśród informacji, jakie warto wpisać w zawiadomieniu jest podanie wszystkich okoliczności, jakie miały związek z popełnieniem czynu zabronionego. Dotyczy to także danych na temat charakteru tego działania, podania informacji, która osoba jest za to odpowiedzialna, a także wszystkich osoby, które mają w tym jakikolwiek udział.
Co do zasady czynny żal składa osoba, która nie dopełniła obowiązku. Jeśli wina za ten stan rzeczy jest po stronie podatnika, to właśnie on jest zobowiązany do złożenia czynnego żalu. Jeśli uchybienie powstało z błędnego działania lub zaniechania biura księgowego, to dokument wysyłają pracownicy biura.
Korekta JPK a czynny żal – jak uniknąć odpowiedzialności? W przypadku, gdy podatnik składał w przeszłości korektę deklaracji JPK , to równolegle musiał korzystać z instytucji czynnego żalu. Tylko w ten sposób mógł uniknąć odpowiedzialności karnej oraz cywilnej. Od kiedy ustawodawca wprowadził zasady Polskiego Ładu, nie jest to konieczne. Wystarczy, że podatnik złoży korektę JPK przed momentem, w którym powstaje zobowiązanie podatkowe. To zwalnia go od odpowiedzialności za popełnione błędy.
