Ustawa antylichwiarska – nowe przepisy w 2022 roku

Jakie zmiany wprowadzi ustawa antylichwiarska?

Ustawa antylichwiarska, zwana też Ustawą z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie, wprowadza zmiany do kilku istniejących ustaw, a mianowicie:

• Ustawa o kredycie konsumenckim
• Kodeks cywilny
• Kodeks postępowania cywilnego
• Prawo bankowe
• Kodeks karny
• Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym
• Ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym

Z kolei najważniejsze zmiany wprowadzane przez ustawę to:

• ograniczenie maksymalnych kosztów pożyczek
• obowiązek udzielania przez SKOK-i pożyczek zgodnie z prawem bankowym
• ograniczenie maksymalnej kwoty należności za niespłaconą pożyczkę
• obowiązek weryfikacji zdolności kredytowej
• nadzór nad działalnością firm pożyczkowych przez KNF
• większe kary dla nieuczciwych pożyczkodawców
• podwyższenie minimalnego kapitału zakładowego firm pożyczkowych
• koniec z pożyczkami pod zastaw nieruchomości

Jakie będą maksymalne koszty pożyczek?

Dotychczas maksymalne pozaodsetkowe koszty pożyczek wskazane w Ustawie o kredycie konsumenckim wynosiły 25% pożyczonej kwoty plus 30% za każdy rok kredytowania i nie więcej niż 100% w całym czasie spłaty.

Teraz maksymalne koszty będą wynosiły 20% w skali roku i maksymalnie 45% w całym okresie kredytowania. Do tego należy oczywiście naliczyć odsetki, których maksymalna wartość wynosi obecnie 20,5% rocznie. 

Dodatkowe ograniczenia będą dotyczyć chwilówek, czyli pożyczek na 30 dni. Te nie będą mogły być droższe niż 5% za cały okres kredytowania. Prawdopodobnie oznacza to koniec chwilówek jako produktu w obecnej formie.

Kiedy ustawa wejdzie w życie?

Ustawa antylichwiarska obecnie czeka tylko na podpis prezydenta. Prezydent powinien dosyć szybko podpisać dokument. Po podpisie i opublikowaniu jej w dzienniku ustaw przyjdzie jeszcze czas na vacatio legis, który dla najważniejszych zapisów ustawy będzie wynosić 30 dni. Zapisy ustawy dotycząca nadzoru KNF nad pozabankowymi instytucjami finansowymi wejdzie w życie dopiero 1 stycznia 2024 roku.

Firmy pożyczkowe od dłuższego czasu oczekiwały wporwadzanych ustawą zmian, więc powinny być gotowe na nowe zasady. Można zatem oczekiwać, że pożyczki na nowych zasadach będziemy zaciągać już w okolicach połowy grudnia tego roku.

Nasza opinia o nowej ustawie antylichwiarskiej

Część rozwiązań wprowadzonych przez nową ustawę antylichwiarską należy określić jako jednoznacznie pozytywne. Są to choćby nadzór KNF nad instytucjami pożyczkowymi, maksymalna kwota zajęcia za niespłaconą pożyczkę. Koniec z sytuacjami, w których zajmowano mieszkania za brak spłaty stosunkowo niewielkiej pożyczki. Cieszy też wymóg stosowania się do prawa bankowego przez SKOK-i.

Z drugiej strony zbyt ścisłe określenie maksymalnych kosztów pożyczek może mieć negatywne skutki. Osoby, które mają dobrą zdolność kredytową dalej będą korzystać z kredytów i pożyczek. Natomiast najuboższe osoby zostaną pozbawione możliwości zapożyczania się w instytucjach finansowych i skierują swoje kroki do lombardów, albo nawet nielegalnych pożyczek. 

Uzasadnienie ustawy zatwierdzonej przez obecny sejm nie potwierdza że zjawisko lichwy miało systemowy charakter i wynikało ze zbyt wysokich kosztów pożyczek. Patologia rynku pożyczkowego była incydentalna, a zatem inne ograniczenia, takie jak wprowadzenie nadzoru nad rynkiem pożyczek pozabankowych i ograniczenie maksymalnej kwoty wierzytelności z tytułu niespłaconej pożyczki prawdopodobnie były całkowicie wystarczające do ukrócenia nieuczciwych praktyk.