Sprawdź, czy musisz odziedziczyć dług

Jak wygląda droga dziedziczenia spadku?

Dziedziczenie spadku jest w polskim prawie sprawą bardzo zawiłą. Koniecznością staje się zatem dogłębne przestudiowanie tego problemu. Nie ma kłopotu, gdy dziedziczeniu podlega majątek, dzięki któremu nasza sytuacja finansowa się poprawi. Jednak, co w przypadku, gdy w spadku otrzymamy także zadłużenie. Jak wyglądają procedury i czy zawsze musimy odziedziczyć dług?  Przepisy dotyczące dziedziczenia zmieniają się. Zobowiązania finansowe możemy odziedziczyć  dwojako. Pierwszy sposób to dziedziczenie testamentowe. Ustalane jest na podstawie dokumentu, który pozostawiła bliska nam osoba przed swoją śmiercią. Zazwyczaj właśnie tam znajdziemy wszelkie informacje o tym, co zyskaliśmy i jakie koszty musimy ponieść oraz czy zmarły miał jakiś dług. Wtedy też dowiadujemy się, kto jest wykonawcą testamentu.

Drugim ze sposobów jest dziedziczenie ustawowe. Wówczas podstawą do wszelkich ustaleń są zapisy polskiego prawa – to one stanowią o kolejności nabywania spadku. Po nabyciu spadku (testamentowym lub ustawowym) mamy 6 miesięcy na podjęcie decyzji czy go przyjmujemy czy odrzucamy. Niezależnie od decyzji jaką podejmiemy dobrze jest złożyć stosowne oświadczenie przed sądem lub notariuszem.

Zawsze mamy wybór

Sytuacja spadkobierców poprawiła się po 18 października 2015 roku, kiedy to weszła w życie nowelizacja ustawy, dzięki której jesteśmy chronieni prawem przed spłacaniem zobowiązań zmarłego. Mówiąc wprost – nie dziedziczymy wszystkich długów, spłacamy tylko tyle, ile wart jest majątek, jaki pozostał po zmarłym (tzw. dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza).

W jakiej kolejności dziedziczymy?

W momencie, gdy zmarły nie pozostawił testamentu lub wskazany w nim spadkobierca nie chce go przyjąć, wtedy w życie wchodzą przepisy o dziedziczeniu ustawowym, w którym kolejność dziedziczenia wygląda następująco:

• małżonek,
• zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),
• rodzice,
• rodzeństwo oraz
• zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki) rodzeństwa
• dziadkowie
• pasierbowie.

Przyjęcie spadku

Z chwilą otwarcia spadku warunkowo go nabywamy. Złożyliśmy odpowiednie oświadczenie, że przyjmujemy go. Teraz czas na wniosek, który stwierdzi, że nabywamy sadek. Powinieneś go złożyć do sądu rejonowego, któremu podlegał zmarły w jego ostatnim miejscu zamieszkania. Zadaniem sądu rejonowego jest wykazanie spadkobierców, a także stwierdzenie, jakie udziały w spadku ma każdy z nich.

Odrzucenie spadku

Nie jest tak, że musimy przyjąć spadek, możemy go odrzucić, wtedy przechodzi on na dalszych spadkobierców, którzy nie zrzekli się dziedziczenia. Osoba odrzucająca spadek jest wyłączona z dziedziczenia. Kolejne osoby mają także 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o odrzuceniu powiększając tym samym krąg tych, którzy dziedziczą “majątek”. I tak może to trwać długo, do momentu aż ktoś nie dostarczy pisma o zrzeczeniu się spadku. Czas w którym można odrzucić spadek jest liczony od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku, czyli od momentu śmierci spadkodawcy.

Spadek można odrzucić przez złożenie odpowiedniego oświadczenia przed sądem lub notariuszem.

Dziedziczenie przez nieletnich

Nie jest naszym obowiązkiem spłacanie czyichś zobowiązań. Mamy prawo do tego, by uniknąć związanych z tym problemów. Trzeba jednak zrobić to tak, by przed konsekwencjami tej decyzji ustrzec nie tylko siebie, ale również nasze dzieci. Należy najpierw samemu, w terminie do 6 miesięcy od otrzymania wiadomości o spadku, zrzec się go. Wtedy ustala się nowy krąg dziedziców ustawowych. Najpewniej będą w nim młodsi przedstawiciele rodziny. Należy wówczas złożyć w ich imieniu dokument potwierdzający to, że oni również nie przyjmują spadku. W ten sposób jednoznacznie zamyka się postępowanie.

Tutaj sprawa jest bardziej skomplikowana, ponieważ rodzice mogą odrzucić spadek wyłącznie za zgodą sądu opiekuńczego, który wydaje pozwolenie na zarządzanie majątkiem małoletniego i odrzucenie zadłużonego spadku. Niestety, zdarza się tak, że decyzja sądu jest wydana później niż ustawowe 6 miesięcy. Jednak termin ten może zostać w tym przypadku wydłużony.  Rodzic lub opiekun, który nie dopilnuje tych formalności, doprowadzi do tego, że dziecko dziedziczy z dobrodziejstwem inwentarza. Przypominamy jednak, że po zmianach w prawie, odpowiada ono za zobowiązania finansowe zmarłego wyłącznie do wysokości majątku, jaki pozostał.  

Co powinno zawierać oświadczenie?

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku powinno zawierać informacje o spadkodawcy:

• imię i nazwisko,,
• datę i miejsce śmierci,
• ostatni adres zamieszkania,
• z jakiego tytułu jest spadek (testament czy dziedziczenie ustawowe),
• lista spadkobierców ustawowych,
• wypis aktu zgonu.

W 2009 roku, nowelizacja ustawy o dziedziczeniu, krąg spadkobierców został też podzielony na grupy. Gdy nie ma osób dziedziczących z jednej grupy, brana jest pod uwagę kolejna.

Brak oświadczenia i co dalej? Przykład

Załóżmy, że nie zajęliśmy żadnego stanowiska w wyznaczonym czasie. Z jakimi skutkami prawnymi musimy się liczyć? Uznaje się wtedy, że przyjęliśmy spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że obowiązuje nas ograniczenie odpowiedzialności za długi. Musimy uregulować je wtedy do wartości aktywów spadku (np. nieruchomość, samochód). Dziedzicząc działkę wartą 200 tysięcy złotych i dług wynoszący 250 tysięcy, musimy zapłacić wierzycielowi tylko różnicę tyle ile wynosi wartość działki. Po zamianach nie musimy się obawiać licytacji komorniczej naszego osobistego majątku na rzecz długów po zmarłym.

Obowiązki spadkobiercy

W chwili, gdy przyjmujemy spadek, musimy zapoznać się z wszystkim, co pozostawił po sobie zmarły. Powinniśmy zatem dołożyć wszelkich starań, by dowiedzieć się, jakie roszczenia wierzycieli musimy zaspokoić. Jesteśmy zobligowani do tego, by zadośćuczynić wszystkim, którzy żądają pieniędzy. To wszystko uregulowane jest odrębnymi przepisami prawa. Wszelkie wątpliwości najlepiej rozwiać z pomocą radcy prawnego. Jego usługi bywają nieraz bardzo drogie. Możemy wtedy skorzystać z chwilówki za darmo i uregulować zapłatę wobec urzędnika.

Wykaz inwentarza – kto sporządza?

Stając się odpowiedzialnym za dług osoby nieżyjącej, musimy zadbać o to, by przygotować dokument, w którym wykażemy to, co wchodzi w skład masy spadkowej. Na szczęście sporządzeniem rejestru może zająć się więcej niż jedna osoba. Wzrasta wówczas prawdopodobieństwo, że uda się ujawnić wszystkie składniki tego, co pozostawił po sobie krewny. Spis ten staje się równocześnie bardziej wiarygodny. Następnie musi zostać złożony w sądzie lub u notariusza. Wtedy odpowiedni wyrok zostaje ogłoszony jako prawomocny.

Zrzeczenie majątku przed śmiercią zadłużonego

Masz dług, który trudno spłacić? Borykasz się z tym i martwisz się, co będzie w przypadku Twojej śmierci? Nie chcesz dokładać zmartwień rodzinie. Możesz pozbawić ich kłopotu. Spadkobierca może się zrzec praw do spadku, jednak musi to zrobić za życia spadkodawcy i w obecności notariusza, który sporządzi odpowiedni akt.

Zrzekamy się wtedy zarówno zadłużonego majątku jak i prawa do zachowku. Co ważne, zrzeczenie to dotyczy także naszych dzieci i wnuków. Do momentu, kiedy spadkodawca żyje masz możliwość cofnięcia umowy, w której rezygnujesz ze spadku. Dziedziczenie długów jest sprawą dość złożoną. Na szczęście istnieją drogi do tego, by ustrzec się przed jego konsekwencjami. Trzeba jednak dopilnować kilku ważnych kwestii, o których napisaliśmy w niniejszym artykule. Wtedy czyjeś niespłacone pożyczki czy kredyty nie będą naszym problemem.