Samozatrudnienie, działalność gospodarcza a umowa o pracę. Co najbardziej się opłaca?

Samozatrudnienie – ile kosztuje?

Ta forma wykonywania pracy oficjalnie nazywana jest prowadzeniem jednoosobowej działalności gospodarczej. Działasz wtedy na własny rachunek i własną odpowiedzialność. Według Głównego Urzędu Statystycznego samozatrudnienie oznacza prowadzenie działalności bez zatrudnienia pracowników. Jak wynika z danych OECD Polska znajduje się w pierwszej dziesiątce państw z najwyższym wskaźnikiem samozatrudnienia na świecie. Liczba takich osób wynosiła w 2021 roku 1,6–1,7 mln przy 2,5 mln wszystkich firm. Skąd aż taka popularność samozatrudnienia? Działalność możesz rozpocząć, ponosząc niewielkie koszty, które jednak z czasem stają się wyższe. Jeśli chodzi o składki na ZUS, to w 2023 roku wynoszą one:

• Pełne składki ZUS z ubezpieczeniem chorobowym – 1418,48 zł (1316,54 zł bez dobrowolnego chorobowego).
• Preferencyjne składki ZUS – od stycznia do końca czerwca wynoszą 305,61 zł (331,26 zł z chorobowym), a od lipca do końca roku – 315,26 zł (341,72 zł z chorobowym). Preferencyjne składki ZUS możesz płacić przez 24 miesiące od rozpoczęcia działalności.
• Składki ZUS w ramach Ulgi na start – w tym przypadku obowiązuje przez 6 miesięcy zwolnienie z opłacania ich na ubezpieczenie społeczne, co oznacza, że regulujesz wyłącznie składkę zdrowotną. Wynosi ona nie mniej niż 314,10 zł (od 1 stycznia 2023 r.) oraz nie mniej niż 324 zł (od 1 lipca 2023 r.). 

To nie wszystkie koszty – kolejnym jest składka zdrowotna. W przypadku Ulgi na start płacisz wyłącznie tę składkę. Natomiast w pozostałych przypadkach jej wysokość zależy od przyjętej formy opodatkowania: 

• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – w przypadku przychodu do 60 tys. zł składka wynosi 376,16 zł, powyżej 60 tys. zł do 300 tys. zł – 626,93 zł, a przy kwocie ponad 300 tys. zł – 1 128,48 zł. Zatem w sumie ryczałtowiec zapłaci ZUS w wysokości odpowiednio: 1 794,64 zł, 2 045,41 zł lub 2 546,96 zł, w zależności od przychodu. 
• Podatek liniowy – składka zdrowotna wynosi 4,9% dochodu. Zatem zapłacisz 1418,48 zł + 4,9% od dochodu. 
• Skala podatkowa – składka zdrowotna wynosi 9% dochodu. Zatem wydatek na ZUS wynosi 1 418,48 zł + 9% od dochodu. 

W zależności od osiągniętych wyników, płacisz podatek – od dochodu (skala podatkowa i podatek liniowy) lub przychodu (ryczałt). Inne koszty zależą od rodzaju działalności. Dlaczego warto założyć działalność gospodarczą? Skąd taka popularność samozatrudnienia? To sposób, by pracować na własną rękę, ale nie tylko. Często w Polsce zatrudnieni na umowę o pracę decydują się na JDG – w ten sposób wykonują zlecenia na rzecz dotychczasowego pracodawcy i innych klientów.

Działalność gospodarcza a umowa o pracę

Często zdarza się, że Polacy decydują się na samozatrudnienie i umowę o pracę jednocześnie. W takim przypadku składki na ZUS są opłacane wyłączenia od umowy o pracę, o ile osiągasz co najmniej minimalne wynagrodzenie, które aktualnie obowiązuje w Polsce. W 2023 roku wynosi ono:

• od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 r. – 3490,00 zł brutto,
• od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r. – 3600,00 zł brutto.

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej płacisz wyłącznie składkę zdrowotną. Jej wysokość zależy od wybranej formy opodatkowania. 

Samozatrudnienie a jednoosobowa działalność gospodarcza

Skoro samozatrudniony prowadzi jednoosobową działalność, to czy te pojęcia oznaczają to samo? Okazuje się, że nie. Każdy samozatrudniony prowadzi jednoosobową działalność. Natomiast nie każdy, kto ma JDG, nie zatrudnia pracowników. Mając JDG, możesz to robić bez ograniczeń. 

Pamiętaj, że forma zatrudnienia wpływa na zdolność kredytową. Banki i pożyczkodawcy akceptują różne formy dochodu, jednak preferują stabilne dochody. Najlepiej w oparciu o umowę o pracę na czas nieokreślony.

Samozatrudnienie, działalność gospodarcza czy umowa o pracę? 

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Jak widzisz, wysokość składek ZUS jest różna, na co wpływ ma forma działalności i zasady rozliczania podatku dochodowego (lub od przychodu). Działalność gospodarcza zamiast umowy o pracę? A może jedno i drugie? Jeśli pracujesz na etacie i chcesz spróbować działalności na własną rękę, to zacznij zdobywać zlecenia. Kiedy będzie ich coraz więcej, możesz przejść na samozatrudnienie i z czasem dawać pracę innym. Natomiast formę prowadzenia działalności ustalić trzeba indywidualnie dla danego przypadku. Najlepiej skonsultować się z doradcą podatkowym, który przeanalizuje Twoją sytuację. 

Nie ma uniwersalnego rozwiązania dla każdego. Nie wszyscy są stworzeni do prowadzenia działalności gospodarczej, ale warto podjąć taką próbę. Inne opcje będą lepsze dla osób dopiero wchodzących na rynek pracy, na przykład studentów, a inne dla osób działających w danej branży od wielu lat.

Ile kosztuje zatrudnienie na umowę o pracę?

Zatrudniony na pełny etat musi otrzymywać w Polsce co najmniej minimalne wynagrodzenie. Kwota, którą otrzymujesz na rękę w ramach zatrudnienia to nie wszystkie koszty, które ponosi pracodawca. Załóżmy, że wynagrodzenie brutto równe jest 3500 zł. Po doliczeniu składek, które musi zapłacić pracodawca, łączny koszt zatrudnienia pracownika to ponad 4200 zł. Na kwotę ponad 700 zł składają się składki emerytalna, rentowa, na ubezpieczenie wypadkowe, na Fundusz Pracy, składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – to koszty pracodawcy. Od 3500 zł brutto trzeba jeszcze odliczyć składki finansowane przez pracownika i zaliczkę na podatek dochodowy. Daje to ostatecznie kwotę 2715,94 zł.

Reasumując: jeśli otrzymujesz pensję 2715,94 zł, to łączny koszt zatrudnienia przekracza 4200 zł.

Ile kosztuje prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce?

Działalność gospodarczą możesz prowadzić jako osoba samozatrudnienia, ale też zatrudniać. Natomiast w Polsce masz wiele form prawnych, na które możesz się zdecydować. Mogą to być także spółki:

• cywilna,
• kapitałowe: z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna,
• osobowe: spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna.

W przypadku każdej formy obowiązują inne wymagania, wiąże się to również z ponoszeniem kosztów w innej wysokości. Np. spółka komandytowoakcyjna wymaga kapitału zakładowego w kwocie 50 tys. zł, a akcyjna – 100 tys. zł. 

Inaczej wygląda również kwestia składek ZUS. W przypadku spółek:

• cywilnej, jawnej, partnerskiej i komandytowej – każdy wspólnik musi opłacać składki społeczne i zdrowotną, a chorobowa jest dobrowolna;
• komandytowo-akcyjnej – wspólnicy nie muszą płacić składek społecznych;
• z o.o. – jeśli wspólników jest co najmniej trzech, to nie muszą płacić składek ZUS za siebie.