Jak sprawdzić, czy pieniądze są prawdziwe? W jaki sposób rozpoznać fałszywy banknot?

Zasady rozpoznawania autentyczności banknotów

Z danych Narodowego Banku Polskiego wynika, że na koniec 2022 roku w obiegu była gotówka o wartości 368,2 mld zł. To o 5 mld mniej niż w poprzednim kwartale i o 21 mld mniej niż w pierwszym kwartale 2022 roku. Gotówki używa się coraz rzadziej – to trzeci z kolei kwartał ze spadkiem – ale w dalszym ciągu zapewne od czasu do czasu się nią posługujesz. 

Trudno sobie wyobrazić, że dostajesz np. we wspomnianym sklepie określoną kwotę gotówki i dokładnie sprawdzasz każdy banknot, aby ocenić, czy nie jest fałszywy. Możesz jednak zachować pewne środki ostrożności, dzięki którym zmniejszysz ryzyko przyjęcia takich pieniędzy. 

Uwaga na uszkodzone banknoty

Szczególną uwagę zwróć na pieniądze, które są uszkodzone lub zniszczone. Jeśli takie otrzymasz, lepiej od razu poproś o ich wymianę. Teoretycznie, zgodnie z prawem, banki muszą wymienić zniszczony banknot, jeśli więcej niż 45 proc. jego pierwotnej powierzchni zachowało się w jednym fragmencie i możliwe jest rozpoznanie jego nominału. Możesz też wysłać wniosek wraz ze zużytymi lub uszkodzonymi banknotami na kwotę do 2000 zł do Centrali NBP przesyłką pocztową lub kurierską na adres:

Narodowy Bank Polski,

Departament Emisyjno-Skarbcowy

ul. Świętokrzyska 11/21

00-919 Warszawa

z dopiskiem: „DES – wymiana”

Zatem masz prawo wymienić takie banknoty, ale to się wiąże z dodatkowymi problemami. Dlatego lepiej po prostu ich nie przyjmuj. 

Czy wiesz, jak działa wpłatomat? Czy uszkodzony banknot możesz wpłacić za jego pomocą na konto? Nie rób tego! Jeśli urządzenie wykryje taki banknot, nie zwróci go, tylko zachowa do dalszej analizy. Zgodnie z rozporządzeniem, od dnia 1 lipca 2018 r. banki w Polsce mają obowiązek zachowywania banknotów wkładanych do wpłatomatów, co do których zachodzi podejrzenie nieautentyczności. 

Nie próbuj wpłacać pieniędzy, które są fałszywe. Jeśli bank wykryje taki banknot, ma obowiązek przekazać sprawę policji. 

Jak sprawdzić czy banknot jest prawdziwy?

Podrobione pieniądze trudno uznać za plagę, gdyż skala problemu nie jest bardzo duża. Według danych NBP w 2020 roku w Polsce wykryto 4697 falsyfikatów naszej waluty. Prawdopodobieństwo, że do Twoich rąk trafią fałszywe pieniądze, jest niewielkie. Polskie banknoty mają jedne z najlepszych zabezpieczeń, ale to nie oznacza, że możesz nie zachowywać czujności. 

Jak sprawdzić banknoty? Zwróć uwagę na:

• Papier – podrobione pieniądze mogą być bardzo sztywne w dotyku i nie wydawać charakterystycznego szelestu. Zdarza się, że są wiotkie.
  
• Wyczuwalność elementów – wyczuwalne powinny być godło, portret władcy, wyrażona słownie i cyframi wartość nominalna, a także podpisy Prezesa i Głównego Skarbnika NBP i Narodowego Banku Polskiego.
  
• Nitkę zabezpieczającą – obejrzyj banknot pod światło. Powinna być widoczna nitka zabezpieczająca z mikrotekstem, który zawiera oznaczenie nominału. Jest ono czytelne również w odbiciu lustrzanym. Uwaga: wada nitki nie musi przesądzać, że masz fałszywe pieniądze. Sprawdź inne zabezpieczenia.

• Znak wodny – w przypadku podróbek najczęściej taki znak jest nadrukowany w takim kolorze jak tło lub ciemniejszym. Fałszerstwo może również polegać na wygnieceniu suchej pieczęci wizerunku. W nieprawdziwych banknotach znak wodny widać bez konieczności patrzenia pod światło. 
  
• Efekt kątowy – sprawdź banknot pod różnymi kątami. Zabezpieczenie jest umieszczone w prawym dolnym rogu, po przedniej stronie.
  
• Retro-verso – zabezpieczenie to znajduje się w prawym górnym rogu pod oznaczeniem nominału. W przypadku podróbek stosowany jest stały nadruk korony, który zauważysz bez potrzeby patrzenia pod światło.

Fałszywe pieniądze – co z nimi zrobić?

Jeśli podejrzewasz, że masz podrobione banknoty, możesz się wybrać do oddziału PKO Banku Polskiego i skorzystać z urządzenia weryfikującego autentyczność. Innym rozwiązaniem jest zgłoszenie podejrzenia na policję.

Uwaga: Jeżeli uważasz, że masz fałszywe 100 zł lub innych banknot, nie wprowadzaj tych środków do obiegu. Kiedy zrobisz to świadomie, grozi Ci odpowiedzialność karna. Zgodnie z art. 310 Kodeksu karnego za puszczenie w obieg fałszywych pieniędzy grozi od 1 do 10 lat pozbawienia wolności. Natomiast za podrabianie banknotów – od 5 do 25 lat. 

Jak rozpoznać fałszywe pieniądze – podsumowanie

Liczba podrobionych banknotów na rynku nie jest duża. Mimo to możesz na takie trafić. Warto zweryfikować znak wodny na banknocie i inne zabezpieczenia. Nie zawsze będziesz w stanie samodzielnie wykryć, że masz do czynienia z podróbką. Jeśli jednak wiesz, jak sprawdzić, czy pieniądze są prawdziwe, zmniejszysz ryzyko przyjęcia falsyfikatu. W razie wątpliwości zgłoś sprawę na policję.