Siła nabywcza pieniądza. Co warto wiedzieć o realnej wartości zawartości portfela?

Co to jest siła nabywcza?

Pieniądze pełnią w gospodarce różne funkcje. Z jednej strony umożliwiają wycenę i porównywanie różnych produktów oraz usług. Są także środkiem płatniczym, dzięki któremu możemy nabywać to, co jest nam najbardziej potrzebne – żywność, ubrania lub inne dobra. I właśnie w tym kontekście warto rozpatrywać, czym jest siła nabywcza pieniądza.

Oznacza ona wartość, którą można otrzymać w zamian za określoną kwotę pieniędzy. Przykładem jest kupno komputera – obecnie można dostać sprzęt elektroniczny średniej klasy za około 2 tysiące złotych. Jeśli za rok ten sam komputer będzie kosztował 2,5 tysiąca złotych, to będzie oznaczało, że siła nabywcza spadła. Za tą samą kwotę pieniędzy będzie można kupić o wiele mniej dóbr i usług. 

Może też dojść do odwrotnej sytuacji. Jeśli dokładnie ten sam komputer będzie dostępny w cenie 1,5 tysiąca złotych, to będzie oznaczało, że wraz ze spadkiem cen siła nabywcza pieniądza wzrasta.

Pojęcie siły nabywczej jest też używane przy porównywaniu wysokości pensji w różnych krajach. Instytucje badawcze liczą ilość produktów, jaką można kupić za przeciętną wypłatę Polaka, Niemca lub przedstawiciela innej nacji. Dla lepszego zobrazowania siły nabywczej w danym kraju używa się ciekawych wskaźników – takich jak indeks Big Maca, który pokazuje, ile hamburgerów można kupić za przeciętną pensję.

Jaka jest obecnie siła nabywcza złotówki?

Siła nabywcza nie jest stałą wielkością, ale zmienia się w czasie. Wynika to z istniejącej deflacji lub inflacji, czyli ogólnego spadku lub wzrostu cen wszystkich produktów w danym okresie. Jeśli inflacja jest wysoka, to bardzo szybko niszczy siłę nabywczą waluty i sprawia, że pieniądze są warte coraz mniej.

Obecnie roczna stopa inflacji w Polsce zbliża się do poziomu 20%, co oznacza, że za te same pieniądze można kupić o 1/5 mniej niż jeszcze rok temu. W pewnym sensie inflacja to przeciwieństwo siły nabywczej. Dlatego można w dużym uproszczeniu powiedzieć, że siła nabywcza pieniądza w Polsce to niespełna 80% tego, co jeszcze rok temu. 

To wynika przede wszystkim z faktu, że różne produkty drożeją w różnym tempie. Zdarza się także, że niektóre z towarów nie drożeją wcale, a dużą rzadkością jest spadek cen, który też ma miejsce w przypadku niektórych dóbr i usług. 

Co wpływa na siłę nabywczą pieniędzy?

Poza ogólnym wzrostem lub spadkiem cen, na siłę nabywczą wpływają też inne czynniki. Należą do nich:

• zmiana poziomu płac – pracodawcy starają się rekompensować wzrosty cen, podnosząc wysokość pensji. Jeśli ich wartość wyprzedza stopę inflacji, to siła nabywcza jest coraz większa,
• aktualny kurs walutowy – jeśli lokalny pieniądz jest mocniejszy w stosunku do innych walut, to ceny produktów importowanych mają atrakcyjną wycenę. Dochodzi też do odwrotnych sytuacji. Wybuch wojny na Ukrainie spowodował, że inwestorzy wyprzedawali złotówkę, powodując jej słabą wycenę w innych walutach. Przez to towary kupowane za złotówki zaczęły być wyceniane drożej, więc siła nabywcza polskiej waluty spadła.

Najlepszą sytuacją do wzrostu siły nabywczej jest wysoki wzrost gospodarczy, któremu towarzyszy niskie bezrobocie oraz wzrost poziomu płac.