Czym jest WIBOR? Odpowiadamy!

Co to jest WIBOR?

Przeglądając informację z rynku finansowego, mogliśmy natknąć się na nagłówki głoszące “WIBOR spada”, “WIBOR poniżej inflacji”. Co to dla nas oznacza? Czym tak właściwie jest WIBOR? Rozwinięcie tego skrótu brzmi Warsaw Interbank Offered Rate, co można przetłumaczyć jako warszawską międzybankową stopę referencyjną. Została ona ustanowiona już w 1991 roku. Oznacza wartość oprocentowania obowiązującego przy wzajemnym pożyczaniu sobie pieniędzy przez banki. Każdy z nas płaci kredytodawcy czy pożyczkodawcy za możliwość swobodnego korzystania z pożyczonych środków finansowych, tak samo bank zobowiązuje się do wpłacania odpowiednich odsetek na konto instytucji udzielającej mu wsparcia.

Nadzór nad procesem ustalania stawki dla Polski od 2017 roku sprawuje GPW Benchmark SA. Wcześniej, funckja ta spoczywała na Stowarzyszeniu Rynków Finansowych ACI Polska. Na podstawie propozycji bankowych wylicza się średnią arytmetyczną. W ten sposób powstaje wartość WIBOR. Jak dokładnie przebiega proces ustalania stawek WIBOR? Wyjaśniamy to dokładnie w dalszej części artykułu.

Kto ustala WIBOR?

Stawka Warsaw Interbank Offer Rate wpływa ostatecznie na sytuację finansową nie tylko banków, ale również każdego kredytobiorcy czy pożyczkobiorcy. Jej wysokość to średnia arytmetyczna propozycji banków. Można więc powiedzieć, że stawkę WIBOR ustalają same banki, musi się ona jednak mieścić w zakresie zatwierdzonym przez Radę Polityki Pieniężnej. Możliwość proponowania stawek WIBOR mają tzw. dealerzy rynku pieniężnego. W 2022 roku są to:

• Bank BNP Paribas Polska S.A.
• Bank Gospodarstwa Krajowego
• Bank Handlowy w Warszawie S.A. (City Handlowy)
• Bank Millennium S.A.
• Bank Polska Kasa Opieki S.A. (Pekao S.A.)
• Deutsche Bank Polska S.A.
• ING Bank Śląski S.A.
• mBank S.A.
• Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski S.A. (PKO BP)
• Santander Bank Polska S.A.

Merytoryczny nadzór nad procesem stanowi Komitet Nadzorczy GPW Benchmark S.A. Należą do niego przedstawiciele najważniejszych grup i instytucji na rynku finansowym. Na co dzień w swoich działaniach kierują się zasadami zgodnymi z odpowiedzialnym pożyczaniem oraz etyką. Nad prawidłowym funkcjonowaniem całego procesu ustalania WIBORu czuwa 9 członków komitetu:

• 1 członek wskazany przez ACI Polska,
• 2 członków wskazanych przez prezesa UOKiK,
• 2 członków wskazanych przez Związek Banków Polskich,
• 1 członek wskazany przez Ministra Finansów,
• 1 członek wskazany przez GPW Benchmark,
• 1 członek wskazany przez Izbę Zarządzających Funduszami i Aktywami,
• 1 członek wskazany przez Podmioty Przekazujące Dane

Wielu instytucjom przysługuje status obserwatora przy Komitecie. Są to między innymi Ministerstwo Finansów, Narodowy Bank Polski czy UOKiK.

Jak ustala się wysokość stawki WIBOR?

Jak przebiega proces ustalania stawki Warsaw Interbank Offer Rate? Pierwszym etapem jest fixing. Każdego dnia roboczego banki mają za zadanie przekazać GPW Benchmark S.A. swoją propozycję ceny, za którą będą pożyczać pieniądze innym instytucjom. Dokładnie o 11.00 przyjmowanie propozycji zostaje zakończone, a następnie na podstawie otrzymanych informacji dokonuje się obliczeń. Finalna stawka to średnia arytmetyczna złożonych ofert. Jeśli jest ich mniej niż 10, zasady ulegają niewielkiej zmianie:

• Przy 8-9 ofertach, przed obliczeniem średniej arytmetycznej odrzuca się najwyższą i najniższą wartość
• Przy 6-7 ofertach bierze się pod uwagę wszystkie z nich
• Jeśli ofert wpłynie mniej niż 6, stawka WIBOR nie może zostać ustalona

WIBOR a inflacja?

Warto wiedzieć, co tak naprawdę wpływa na oferty banków i ostateczną wartość Warsaw Interbank Offer Rate. Zależy ona między innymi od wysokości stopy depozytowej oraz stopy lombardowej, które zostają ustalane przez Radę Polityki Pieniężnej – organ Narodowego Banku Polskiego. Stawka WIBOR musi znajdować się pomiędzy tymi dwiema wartościami, nie przekraczając stopy lombardowej, a jednocześnie przewyższając wartość stopy depozytowej. 

Przez lata można było również dostrzec zależność pomiędzy WIBOR a inflacją. Zwykle, stawka WIBOR znajdowała się poniżej wartości inflacji. Jednak z biegiem czasu się to zmieniło i obecnie ciężko wskazywać na taką zależność. Mimo to, obecnie z powodu bardzo wysokiej inflacji, stawki WIBOR znajdują się znacznie poniżej jej poziomu.

Inflacja przedstawia przeciętny poziom wzrostu cen w gospodarce w postaci wartości procentowej. Jeśli jest ona niska, wówczas spada stopa oprocentowania. Jednak kiedy inflacja wzrasta, RPP ustala wartości tak, aby zniechęcić do zaciągania zobowiązań. Właśnie tym spowodowane są podwyżki stóp procentowych z 2022 roku.

Stawka WIBOR – rodzaje

Stawki WIBOR wybierane są dla różnych okresów. Dlatego możemy spotkać się z różnymi wartościami określonymi skrótami typu 3M.  Każdy bank ustala czas, po którym można spodziewać się zaktualizowania Warsaw Interbank Offer Rate. 

Jaki wpływ ma stawka WIBOR na oprocentowanie pożyczki?

Warto zaznaczyć, że stawki WIBOR są ważne nie tylko w przypadku pożyczek międzybankowych. Na ich podstawie, banki ustalają wartość oprocentowania udzielanego klientom wsparcia finansowego. To znaczy, że jeśli przykładowo zaciągamy zobowiązanie na 2 lata, a w danej instytucji obowiązuje WIBOR 6M, wówczas musimy bacznie obserwować jego wartość, ponieważ w przypadku zmiany stawek może wystąpić wzrost oprocentowania. W takiej sytuacji będziemy zagrożeni podwyżką raty miesięcznej.

Jeśli chodzi o oprocentowanie pożyczki pozabankowej, to jest ono regulowane przez ustawę antylichwiarską z 2015 roku. Chroni ona konsumentów przed nieuczciwymi praktykami ze strony podmiotów udzielających wsparcia finansowego. W efekcie, maksymalny koszt spłaty zobowiązania nie może być wyższy niż 25% kwoty pożyczki i 30% wartości pożyczonych pieniędzy w skali roku. Z kolei oprocentowanie nie może być wyższe niż czterokrotność stopy lombardowej NBP ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej. Aktualnie jej wartość wynosi 6.5%. Tym firmy pożyczkowe mogą ustalać swoje oprocentowanie na poziomie do 26%. W 2019 roku wprowadzono kolejne przepisy ograniczające pozaodsetkowe koszty pożyczki do maksymalnie 10% jej wartości. W 2020 roku wprowadzono natomiast przepisy mówiące o możliwości przesunięcia spłaty pożyczki, a także ustalające maksymalne koszty chwilówek, udzielanych na okres krótszy niż 30 dni, na maksymalnie 5% ich wartości.