Czego komornik nie może zabrać?

Zajęcia komornicze – jak to się zaczyna?

Cała machina zajęcia komorniczego zostaje uruchomiona na wniosek wierzyciela, który stara się odzyskać swoje pieniądze. To wierzyciel składa wniosek w sprawie egzekucji długu, a sąd który przyjmuje wniosek, wydaje tytuł wykonawczy, według którego zgodnie z prawem działa komornik. Trzeba jednak pamiętać, że tak naprawdę to nie wierzyciel lub komornik napędzają całą przykrą procedurę egzekucyjną, lecz działają z przyczyn konsekwencji niespłacania długów przez osobę, która wcześniej z różnych powodów nie spłacała swoich zobowiązań finansowych w terminie.

Komornik może zabrać nam nieruchomość, działkę, sprzęty domowe, samochód, a przede wszystkim dokonać komorniczego zajęcia rachunku bankowego. To właśnie sąd na podstawie wniosku wierzyciela decyduje, jaka część naszego majątku może zostać zajęta przez komornika z tytułu zadłużenia. Komornik nie ma prawa dokonywać podziału z majątku dłużnika części, które nie zostały wskazane przez wierzyciela. Statystycznie wierzyciele najczęściej sięgają po wynagrodzenia otrzymywane przez dłużnika. Co w takim razie z wynagrodzeniem dłużnika?

Jaka kwota jest wolna od zajęcia?

Komornik nie ma prawa pozbawić nas środków do życia. Mowa o sytuacjach, kiedy otrzymujemy wynagrodzenie na poziomie ustawowej pensji minimalnej, która w 2023 roku wzrosła do 3490 zł bruto, czyli około 2700 zł na rękę. Od 1 lipca 2023 roku wzrasta do 3600 zł bruto, co daje netto około 2800 zł. Trzeba pamiętać, że przepisy dotyczące płacy minimalnej obowiązują tylko w przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, czyli na etat. Jeżeli więc dłużnik otrzymuje pensję minimalną, nie musi martwić się tym, że komornik ją zajmie. 

W sytuacji, gdy zadłużony pracuje na podstawie umowy o pracę i zarabia więcej niż przewidziane jest to w płacy minimalnej, musi liczyć się z tym, że w zależności od dokładnej kwoty wynagrodzenia komornik ma prawo zająć maksymalnie 50% jego dochodów. Mówiąc wprost, na koncie dłużnika zawsze zostanie jedynie 2700 zł (wartość minimalnego wynagrodzenie 2023 rok). Ograniczenie związane z  najwyższą możliwą wartością do pobrania będzie więc dotyczyło wyłącznie tych, którzy zarabiają więcej niż 4 728 zł “na rękę”. Jedynie takie osoby mogą liczyć na to, że na sfinansowanie codziennych wydatków pozostanie im wyższa kwota od płacy minimalnej.  W przypadku czerpania dochodów z dwóch źródeł lub uzyskiwania ich z pracy w niepełnym wymiarze czasowym, kwota wolna od zajęcia komorniczego jest obliczana proporcjonalnie do etatu osoby zadłużonej.

Jakich przedmiotów nie może zabrać komornik?

W artykule 829 Kodeksu Cywilnego precyzyjnie wymienione są rzeczy, których komornik nie może zająć w żadnej sytuacji. Są to:

• sprzęt do rehabilitacji i leki
• przedmioty niezbędne do edukacji
• dokumenty osobiste
• odznaczenia
• przedmioty służące do praktyk religijnych
• przedmioty mające dużą wartość użytkową, a mające niewielką wartość na rynku (np. wyposażenie kuchni)
• jedna krowa i dwie kozy lub trzy owce wraz z zapasem paszy do kolejnych zbiorów, 20 sztuk drobiu
• żywność i opał wystarczające na miesiąc
• bielizna
• ubrania codzienne i niezbędne do pracy
• pościel
• lodówka, pralka, odkurzacz, łóżko, kuchenka, kuchenka mikrofalowa, niezbędna liczba krzeseł i stół, czyli wszystkie rzeczy niezbędne do normalnego funkcjonowania gospodarstwa domowego
• wszelkie przedmioty służące pracy zarobkowej za wyjątkiem pojazdów mechanicznych
• źródła oświetlenia do liczby jednego na pomieszczenie
• niektóre przedmioty wchodzące w skład majątku rolniczego – dotyczy wyłącznie rolników

Zajęcia komornicze a umowa zlecenie i umowa o dzieło?

Co w sytuacji, gdy naszym jedynym źródłem dochodu jest umowa zlecenie lub umowa o dzieło? Jeśli pracujemy na etat, a podstawą zatrudnienia jest np. umowa zlecenie, komornik ma pełne prawo, aby wejść nam na pensję. Natomiast dobrą wiadomością dla dłużnika jest fakt, że jeżeli umowa zlecenie lub umowa o dzieło to jego jedyna forma dochodu, może ona podlegać zasadom dotyczącym umowy o pracę. W takiej sytuacji dłużnik musi wykazać, że umowa cywilnoprawna to jego jedyne źródło utrzymania, a pensję pobiera regularnie od jednego pracodawcy. Dlatego warto przechowywać wszystkie umowy od pracodawcy oraz rachunki wystawione za pracę, ponieważ w przypadku, gdy komornik będzie chciał zająć całą pensję, naszym obowiązkiem jest przedstawienie mu wszystkich dokumentów potwierdzających nasze źródło dochodu.

W sytuacji, kiedy komornik odrzuci naszą linię obrony, sprawa nie jest od razu przegrana. Możemy zwrócić się o pomoc do sądu rejonowego, adekwatnego co do pracy komornika, czyli tego sądu pod który podlega komornik. Takie działanie rozumiane jest jako wniesienie skargi na pracę komornika.

Czy komornik może zająć moją rentę lub emeryturę?

W 2022 roku minimalna kwota emerytury wynosi 1250,88 zł netto. W 2023 roku dokładne kwoty poznamy w marcu. Wraz z upływem czasu zmieniły się również zasady obowiązujące komorników. Jeszcze w 2017 roku na koncie emeryta musiała pozostawać kwota równa 50% najniższej wartości świadczenia. Jednak aktualnie wartość ta wzrosła do 75%. Bez wątpienia wpływa to na korzyść dłużnika. Mimo to kwota pozostała na koncie po zajęciu komorniczym najniższej możliwej emerytury wynosi zaledwie 825 zł. Jeżeli osoba z długami posiada wyższe świadczenie, wówczas komornik może przejąć maksymalnie:

• 60% wypłaty w przypadku zajęć alimentacyjnych,
• 50% w związku z zaległymi płatnościami za pobyt w ośrodkach opiekuńczych oraz w domu pomocy społecznej,
• 25% w pozostałych sytuacjach.

W przypadku zajęcia pensji, informowany jest pracodawca dłużnika, natomiast w sytuacji zajęcia świadczenia emerytalnego bądź renty, to ZUS przekazuje komornikowi zajętą część pieniędzy.

Czy komornik może zająć alimenty?

Jeśli otrzymujemy pieniądze z tytuły alimentów, komornik nie może zająć takich dochodów. Nie podlega to żadnym negocjacjom.  Mówi o tym ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 Nr 43 poz. 296).

W dalszej części tego zapisu możemy się dowiedzieć również, że ochronie podlegają wszelkie świadczenia rodzinne. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy komornik zajmie nasze konto bankowe, nie wiedząc o otrzymywanych alimentach. Świadczenie alimentacyjne przekazywane na indywidualne konto bankowe będzie traktowane jako dochód, wynagrodzenie. Jeżeli doszło do zablokowania środków, które nie podlegają egzekucji, powinniśmy skontaktować się z komornikiem. Można również ubiegać się o zwolnienie spod zajęcia rachunku bankowego lub założyć osobne konto na przyjmowane świadczenia rodzinne i alimenty. Warto dodać na koniec, że w myśl tych przepisów, komornik nie ma prawa zająć również pieniędzy otrzymywanych w ramach rządowego programu Rodzina 500+. Komornik nie może również zająć rzeczy należących do innych członków rodziny.

Komornik a prawo

Według najnowszych regulacji prawnych, które zostały oficjalnie zatwierdzone przez prezydenta RP Andrzeja Dudę, działania komornicze będą podlegać bardziej restrykcyjnym zasadom oraz stałemu nadzorowi. Nowa ustawa weszła w życie wraz z dniem 1 stycznia 2019 roku. Zastąpiła ona rozporządzenie z 1997 roku. Bez wątpienia zmiany wpłyną nie tylko na przejrzystość praw i obowiązków komornika, ale także ochronę interesów dłużnika. Mowa tu o Ustawie z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych (Dz.U. 2018 poz. 771), a także Ustawie z dnia 28 lutego 2018 roku o kosztach komorniczych (Dz.U. 2018 poz. 770).

Według informacji zawartych w ustawie o komornikach sądowych podlegają oni dokładnej kontroli. W zależności od wykonywanych czynności nadzór sprawują:

• Ministerstwo Sprawiedliwości – w zakresie administracji,
• Prezesi właściwych sądów apelacyjnych – w zakresie administracji,
• Prezesi właściwych sądów okręgowych – w zakresie administracji,
• Prezesi właściwych sądów rejonowych – kontrola obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody oraz czynności z nimi związane,
• Krajowa Rada Komornicza wprowadza między innymi kontrolę opłat za przechowywanie akt,
• Krajowa Komisja Rewizyjna,
• Izba Komornicza,
• Służby, upoważnione osoby oraz instytucje delegowane przez Ministra Sprawiedliwości – kontrola finansowa
• Sędzia wizytator jako przedstawiciel Ministra Sprawiedliwości.

W razie problemów z komornikiem można na niego złożyć skargę do właściwego sądu rejonowego.

Jak uniknąć zajęcia pensji?

Najlepszym rozwiązaniem na uniknięcie problemów z zajęciem komorniczym jest uregulowanie zaległości. Jednak może się zdarzyć, że przekraczają one nasze możliwości finansowe. Co zrobić w takiej sytuacji? Jeżeli znajdziemy odpowiednią lukę w prawie komorniczym sprawa może być wygrana. Polak kombinator zawsze znajdzie rozwiązanie. Jeżeli na umowie zatrudnienia będzie widnieć jedynie kwota równa pensji minimalnej, wówczas komornik nie ma prawa zabrać nam jedynych środków do życia. W

takiej sytuacji należy unikać dostarczania wypłaty na konto. Istnieje również możliwość pracy “na czarno”, co oznacza brak jakichkolwiek podstaw prawnych, przykładowo umowa o pracę czy umowa cywilnoprawna. Częstym rozwiązaniem są także wyjazdy za granicę. Jednak, czy jest sens takich działań? Najlepszym wyjściem jest nawiązanie kontaktu z komornikiem, próba mediacji i dojście do wspólnego rozwiązania, odpowiedniego dla obu stron sporu. Niekiedy może okazać się, że konieczna będzie pożyczka na spłatę komornika.

Zajęcie komornicze emerytury i wynagrodzenia

Wiele osób będących na emeryturze dorabia sobie, pracując w różnych miejscach. W takiej sytuacji pojawia się pytanie, czy świadczenie emerytalne i pensja podlegają zsumowaniu? Patrząc na zapisy w prawie, nie znajdziemy informacji na temat tego, że kwoty te podlegają zsumowaniu. Każdy z tych dochodów podlega innym zasadom, a co za tym idzie traktowane są osobno. Oznacza to, że:

• z wynagrodzenia może zostać odjęta taka suma pieniędzy, aby na koncie została wartość odpowiadająca aktualnemu minimalnemu wynagrodzeniu (w 2023 roku około 2 700 zł netto),
• z emerytury komornik musi zostawić 75% najniższej ustawowej kwoty świadczenia (w 2022 roku 1250,88 zł netto).

Czy komornik może zając zasiłek dla bezrobotnych?

Jako że zasiłek dla bezrobotnych nigdy nie przekracza kwoty wolnej od zajęcia komorniczego, a osoby bezrobotne z zasady są pozbawione stałych dochodów, to zasiłek dla bezrobotnych nie podlega zajęciu. Jest on po prostu przyznawany w zbyt niskiej wysokości by móc stanowić przedmiot zajęcia. Dotyczy to zarówno zasiłków w kwocie podstawowej, jak i podwyższonej (dla osób o stażu powyżej 20 lat).

Wyjątek od tej zasady stanowią długi alimentacyjne. Za nie komornik może zająć do 60% zasiłku dla bezrobotnych. Drugi wyjątek to osoby bezrobotne, które uzyskują dochody z np. wynajmu mieszkań lub innego źródła niebędącego pracą. Komornik może również zająć zasiłek, jeżeli takie dochody w połączeniu z zasiłkiem przekraczają miesięcznie kwotę minimalnego wynagrodzenia.